Node.js vs Bun vs Deno: So Sánh 3 Runtime JavaScript Mạnh Nhất Hiện Nay (Ai Là Vua Tốc Độ?)
Kể từ khi Node.js ra đời, JavaScript đã thoát khỏi trình duyệt và trở thành ngôn ngữ Fullstack phổ biến nhất thế giới. Tuy nhiên, những hạn chế về kiến trúc và tốc độ của Node.js đã mở đường cho hai đối thủ mới xuất hiện: Deno và Bun.
Bài viết này sẽ đi sâu vào so sánh 3 JavaScript Runtime hàng đầu, đánh giá ưu điểm, nhược điểm và đưa ra lời khuyên cho Developer trong năm 2025.
1. Định nghĩa và Bối cảnh (The Three Pillars)
| Runtime | Năm ra mắt | Tác giả | Engine (Cơ chế) | Đặc điểm nổi bật |
| Node.js | 2009 | Ryan Dahl | Google V8 (Dùng libuv) | Cây đại thụ: Hệ sinh thái lớn nhất (NPM), ổn định và trưởng thành. |
| Deno | 2018 | Ryan Dahl | Google V8 (Dùng Rust) | Chú trọng Bảo mật: Mặc định an toàn (Sandboxing) và tuân thủ các tiêu chuẩn web hiện đại. |
| Bun | 2022 | Jarred Sumner | JavaScriptCore (Dùng Zig) | Vua Tốc độ: Thiết kế All-in-one, tối ưu hóa cực đại cho tốc độ. |
2. Bảng so sánh chuyên sâu (Key Metrics)
| Tiêu chí | Node.js | Deno | Bun |
| Tốc độ chung | Chậm nhất (Chậm khởi động, slow module resolution) | Tốt hơn Node | Nhanh nhất (Vượt trội, đặc biệt trong Build và Install) |
| Ngôn ngữ cốt lõi | C++, JavaScript | Rust, TypeScript | Zig, TypeScript |
| Bảo mật | Không an toàn mặc định (Truy cập I/O tự do) | An toàn mặc định (Cần quyền truy cập rõ ràng) | Không an toàn mặc định (Giống Node) |
| Hệ sinh thái | Khổng lồ (NPM) | Lớn (Hỗ trợ NPM/Deno Modules) | Đang phát triển (Hỗ trợ NPM) |
| TypeScript | Cần bộ công cụ bên ngoài (ts-node, Babel) | Hỗ trợ tích hợp (Built-in) | Hỗ trợ tích hợp (Built-in) |
| Công cụ đi kèm | Chỉ có Runtime | Runtime, Formatter, Bundler, Test Runner | All-in-one: Runtime, Bundler, Test Runner, Package Manager, Script Runner |
3. Phân tích chi tiết: Ai làm được gì?
3.1. Về Hiệu suất (Performance)
Bun đang dẫn đầu tuyệt đối về tốc độ.
Kiến trúc của Bun: Bun sử dụng JavaScriptCore (engine của Safari) thay vì V8 (engine của Chrome, được dùng bởi Node và Deno). JavaScriptCore nổi tiếng về tốc độ khởi động và tiêu thụ ít bộ nhớ.
Ngôn ngữ lập trình: Bun được viết bằng Zig, một ngôn ngữ cấp thấp, cho phép tối ưu hóa bộ nhớ và hiệu suất gần như C/C++ nhưng với độ phức tạp thấp hơn.
Tác vụ cụ thể: Bun thực hiện các tác vụ như
npm install(thay bằngbun install), khởi động Server và chạy Test nhanh hơn Node.js và Deno từ 4 đến 10 lần.
3.2. Về Bảo mật (Security)
Deno là người thắng cuộc.
Sandboxing: Deno áp dụng mô hình bảo mật của trình duyệt, chạy mã trong môi trường hộp cát (Sandboxing). Mã không được phép truy cập file system, mạng hoặc môi trường mà không có sự cho phép rõ ràng từ người dùng.
Node.js và Bun: Cả hai đều cấp quyền truy cập rộng rãi theo mặc định, tiềm ẩn rủi ro bảo mật nếu một package bên thứ ba chứa mã độc.
3.3. Về Công cụ và Trải nghiệm Dev (DX)
Bun và Deno đang vượt xa Node.js.
Bun (All-in-one): Mục tiêu của Bun là thay thế toàn bộ hệ sinh thái công cụ: nó là Package Manager (thay NPM), là Bundler (thay Webpack/Vite), là Test Runner (thay Jest) và là Runtime. Điều này đơn giản hóa đáng kể tập hợp công cụ cho Developer.
Deno (Built-in Tooling): Deno tích hợp sẵn TypeScript, Formatter, Linter và Bundler, giúp loại bỏ nhu cầu cài đặt các công cụ bên thứ ba như
ts-nodehayPrettier.Node.js: Vẫn yêu cầu sử dụng nhiều công cụ bên ngoài để đạt được các tính năng tương đương (NPM, Webpack, Jest, ts-node, v.v.).
3.4. Về Hệ sinh thái và Độ trưởng thành
Node.js giữ vị thế vững chắc.
NPM: Hệ sinh thái lớn nhất thế giới với hàng triệu package. Mặc dù Deno và Bun đang cải thiện khả năng tương thích với NPM, sự ổn định, tài liệu và số lượng người dùng của Node.js vẫn là vô địch.
Deno/Bun: Dù hỗ trợ các package NPM, đôi khi vẫn có lỗi tương thích do kiến trúc module khác nhau. Cả hai vẫn đang trong quá trình phát triển và trưởng thành nhanh chóng.
4. Lời khuyên cho Lập trình viên 2025
Lựa chọn Runtime phù hợp phụ thuộc vào loại dự án:
| Loại dự án | Khuyến nghị | Lý do |
| Dự án Enterprise Lớn | Node.js | Độ ổn định đã được kiểm chứng, hỗ trợ lâu dài (LTS) và kho thư viện không giới hạn. |
| Microservices / Backend mới | Bun | Tận dụng tốc độ khởi động và hiệu suất I/O vượt trội để tiết kiệm chi phí Cloud. |
| Dự án yêu cầu bảo mật cao | Deno | Mô hình Sandboxing mặc định giúp hạn chế rủi ro từ các package bên ngoài. |
| Frontend Tooling | Bun | Tốc độ của bun install và bun build (tương đương Vite) là yếu tố quyết định. |
Tóm lại: Node.js là sự lựa chọn an toàn, Deno dành cho những ai ưu tiên bảo mật và tiêu chuẩn web, còn Bun là tương lai của tốc độ và sự đơn giản hóa công cụ.
